Reguliere behandeling van artritis

Aspirine en Ibuprofen behoren tot de klasse NSAIDs (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs) en worden ook ingezet bij reumatische artritis. Hoewel deze medicijnen op de korte termijn verlichting kunnen geven zijn ze op de lange termijn door ernstige bijwerkingen zeer schadelijk. Op de lange duur veroorzaken deze middelen ernstige problemen zoals: maagzweren, lever en nier beschadigingen. Bovendien veroorzaakt aspirine problemen voor het spijsverteringskanaal en kan het vaak hinderlijke “bel geluiden” in het gehoor veroorzaken. Tevens gaat bij langdurig gebruik van NSAIDs de afbraak van gewrichtskraakbeen nog sneller verlopen.

Met dank aan Jan Sanberg, Fysiotherapeut in Nieuwegein en Dr. Van Palen Ortho-Manueel Therapeut in Utrecht voor hun suggesties en aanbevelingen.

Reguliere behandelingsmethoden van (reumatische) artritis

Pijnstilling en ontstekingsremming bij (reumatische) artritis (NSAIDs)

Het gebruik van Acetaminophen heeft daarom, vooral voor de lichtere vormen van gewrichtsslijtage (artrose) de voorkeur boven het gebruik van NSAIDs die beter gebruikt kunnen worden als ook ontstekingsremming gewenst is. Acetaminophen kan alleen, of als dit echt gewenst is, in samenwerking met Aspirine of Ibuprofen gebruikt worden. Acetaminophen is ook niet geheel zonder bijwerkingen. Dit middel kan nl. problemen voor de nieren veroorzaken. Lees de bijsluiter of raadpleeg de specialist of de apotheker.

Er zijn vele NSAIDs beschikbaar, hieronder een overzicht in volgorde van risico van bijwerkingen.

• Laagst risico: stofnaam: nabumetone, etodolac, salsalate, sulindac.


• Hoger risico: diclofenac, ibuprofen, ketoprofen, aspirine, naproxen, tolmetin. Hierbij moet worden aangetekend dat naproxen twee keer zoveel maagbloedingen veroorzaakt als ibuprofen en dat zelfs één week gebruik van een lage dosis ketoprofen significante schade aan het spijsverteringskanaal kan veroorzaken.


• Hoogste risico: flurbiprofen, piroxicam, fenoprofen, indomethacin.

VIOXX en Celebrex

Vioxx en het geneesmiddel Celebrex dat bij pijnbestrijding bij de behandeling van arthrose en artritis wordt gebruikt, is vrijwillig door de leverancier Merck uit de handel genomen. Celebrex is nog niet uit de handel genomen maar heeft ook ernstige bijwerkingen. De bijwerkingen waren levensbedreigend (hartinfarct, beroerte). Ik adviseer patiënten die deze middelen gebruiken met hun arts te overleggen!!

Als NSAID medicatie geen verlichting meer kan geven voor de gewrichtspijn kan men eventueel besluiten om corticosteroid injecties toe te passen. Dit middel wordt direct in het aangetaste gewricht gespoten. Er mogen, vanwege de ernstige bijwerkingen, niet meer dan één of twee injecties per jaar gegeven worden. Deze injecties zijn alleen zinvol als er ook sprake is van gewrichtsontsteking.

Er zijn nog krachtigere pijnstillers voor gewrichtsslijtage (artrose) maar deze middelen kunnen vanwege hun ernstige bijwerkingen alleen toegepast worden bij patiënten die bijna aan het einde van hun leven zijn.

Reguliere therapie voor reumatische artritis (DMARDs)

Het remmen van de ontsteking, d.m.v. geneesmiddelen, is het eerste doel bij reumatische artritis. Hiervoor worden vaak ontstekingsremmers als corticosteroïden, en NSAIDs waaronder Aspirine voorgeschreven. Hoewel deze medicijnen op de korte termijn verlichting geven zijn ze op de lange termijn door ernstige bijwerkingen zeer schadelijk, zie het hoofdstuk “Reguliere behandeling van gewrichtsslijtage (artrose)”.

Specialisten maken bij de behandeling van reumatische artritis vaak gebruik van een “drie stappen” plan. Ze beginnen eerst, als de klachten dit toelaten, met de middelen met de minste bijwerkingen zoals NSAIDs. Als deze middelen niet helpen of de ziekte erger wordt schrijven ze DMARDs (Disease Modifying Anti-Rheumatic Drugs) voor. Uiteindelijk stappen ze in de laatste fase pas over op corticosteroïden. Dit stappenplan wordt voor bijna alle reumatische artritis patiënten in ongeveer 5 tot 8 jaar doorlopen.

Als NSAIDs na drie maanden nog geen verlichting van de klachten hebben gegeven schakelen specialisten meestal door naar stap twee in het behandelingsprotocol: DMARDs. Sommige specialisten zijn het daar niet mee eens. Zij willen sneller overstappen op DMARDs en deze middelen ook direct in zetten bij patiënten met ernstige klachten. DMARDs bevatten werkzame
stoffen zoals: methotrexaat (in Nederland geregistreerd), hydroxychloroguinum (in Nederland geregistreerd), sulfasalazine (in Nederland geregistreerd) en goud. Studies hebben aangetoond dat DMARDs vervormingen van het gewricht die op de lange termijn bijna onvermijdelijk zijn, kunnen verminderen.

Waarschuwing Enbrel

In mei 1999 waarschuwde de Amerikaanse FDA voor gevaarlijke bijwerkingen bij het gebruik van Enbrel. In een aantal gevallen waren er door het gebruik van Enbrel bij patienten ernstige infecties (sepsis) opgetreden. Sommige patienten zijn hierdoor overleden.

Soms heeft het gebruik van één enkele DMARD geen succes. Het is dan de moeite waard om te proberen of een combinatie van DMARDs, waarin in ieder geval in één van de middelen methotrexaat is opgenomen, wel effectief is.

Corticosteroïden worden alleen gebruikt als NSAIDs en DMARDs niet meer werken. Het zijn middelen met ernstige bijwerkingen. Toch is er op dit vlak ook nog wel wat positief nieuws te melden. Een onderzoek naar de lange termijn effecten van een lage dosis steroïden bracht in 1998 aan het licht dat deze medicatie goed hielp met het bestrijden van klachten op de lange termijn maar niet de ernstige bijwerkingen hadden die normale doses van deze geneesmiddelen geven.

Reguliere therapie voor reumatische artritis (Immuunsuppressie)

Voor zeer ernstige gevallen is het misschien ook te overwegen om van zogenaamde immune surpressors, zoals Azathioprine (in Nederland op recept verkrijgbaar) en Cyclophosphamide, te gebruiken. Deze middelen onderdrukken, zoals de naam al aangeeft, de werking van het immuun systeem. Dat deze middelen zeer ernstige bijwerkingen hebben zal voor een ieder duidelijk zijn.

Reguliere therapie voor reumatische artritis (BRM)

Een geheel nieuwe aanpak voor de behandeling van reumatische artritis wordt gevormd door een groep geneesmiddelen die zich laat classificeren als Biologic Response Modifiers (BRM). Deze geneesmiddelen grijpen direct in op de foutieve auto-immuun response van het lichaam tegen het gewrichtsweefsel. Etanercept (wel in Amerika maar niet in Nederland goedgekeurd) is een genetisch geproduceerd BRM geneesmiddel. Deze stof neutraliseert de cytokine TNF-a en verminderde tijdens onderzoek de pijn van meer dan 80% van de patiënten. Een combinatie van Enbrel en een DMARD, waarin methotrexate is verwerkt, gaf voor sommige patiënten een uitzonderlijk goed resultaat.

Momenteel wordt ook een geheel nieuwe methode voor het behandelen van reumatisch artritis onderzocht. Bij deze methode wordt de patiënt oraal een preparaat met collageen toegediend. Het idee achter deze behandelingsmethode is dat het immuunsysteem meer tolerant voor proteïnes die via het spijsverteringskanaal binnen komen is dan voor proteïnes in de bloedbaan. Men wil het immuun systeem op deze manier laten “wennen” aan collageen en men hoopt dan dat het systeem dan na verloop van tijd het eigen collageen niet meer aanvalt. Deze therapie is nog in onderzoek en geeft momenteel nog sterk wisselende resultaten.