Wat is reumatische artritis?

Reumatische artritis (RA) is een auto-immuun ziekte. Dat wil zeggen dat het immuun systeem door een stoornis de eigen lichaamscellen aanvalt. De fout wordt gemaakt door de T-cellen van het immuunsysteem. Deze T-cellen zien door een stoornis de eigen lichaamscellen, in dit geval de cellen van het gewrichtsmembraan dat om het gewricht zit, aan voor een vijandelijke indringer en starten een zogeheten “immuun response”. Bij deze immuun response worden B-cellen van het immuun systeem geactiveerd om speciale moleculen, leukocyten, te maken. Deze moleculen vernietigen in dit geval geen indringers van buitenaf maar onze eigen lichaamscellen.

Met dank aan Jan Sanberg, Fysiotherapeut in Nieuwegein en Dr. Van Palen Ortho-Manueel Therapeut in Utrecht voor hun suggesties en aanbevelingen.

Reumatische artritis

Bij reumatische artritis is er niet alleen sprake van slijtage van gewrichtskraakbeen maar veroorzaakt de auto-immuun reactie ook een chronische ontsteking waardoor de bekleding van het gewrichtskraakbeen wordt beschadigd. Er wordt dan minder gewrichtssmeer aangemaakt waardoor het gewricht pijn gaat doen en slechter gaat functioneren. Door deze ontstekingsprocessen wordt het kraakbeen onvoldoende gevoed om een genezing in gang te zetten.

Het ontstekingsproces bij reumatische artritis heeft niet alleen gevolgen voor het gewricht, maar ook negatieve gevolgen voor alle organen in het lichaam. In tegenstelling tot gewrichtsslijtage (artrose), dat zich op latere leeftijd manifesteert, kan reumatische artritis ook op jonge leeftijd voorkomen.

De klachten bij reumatische artritis

Verdikking van de gewrichten zijn de eerste signalen van reumatische artritis. Dit wordt al snel gevolgd door pijn en stijfheid van de gewrichten. Ook voelen de gewrichten vaak een beetje warm aan. Reumatische artritis is een proces dat veel sneller verloopt dan artrose. De eerste tekenen van reumatische artritis treden meestal op bij een leeftijd van 20 – 40 jaar. Ongeveer 3% van de mensen leidt aan reumatische artritis. Vrouwen hebben een drie maal grotere kans om reumatische artritis te krijgen dan mannen. Vrouwen met reumatische artritis die in verwachting raken zijn meestal tijdens de zwangerschap compleet vrij van klachten. Bij een zeer klein aantal vrouwen blijven de klachten ook na de zwangerschap weg.

Een typische klacht van reumatische artritis is stijve gewrichten in de morgen. Deze stijfheid duurt gewoonlijk ongeveer een uur. Bij gewrichtsslijtage (artrose) neemt de stijfheid in de morgen meestal binnen een half uur af. Reumatische artritis treedt meestal symmetrisch op, d.w.z. dat het linker- en het rechtergewricht beiden worden aangetast. Bij artrose en artritis is er veel minder sprake van symmetrie.

Vermoeidheid en koorts zijn ook signalen die bij reumatische artritis horen. Ook hoor je vaak dat patiënten met reumatische artritis gevoeliger zijn voor weersveranderingen. Een flinke daling van de barometerstand of een toename van de luchtvochtigheid doen de klachten bij reumatische artritis vaak toenemen. Dit zijn geen kletsverhalen maar door wetenschappelijk onderzoek bewezen feiten. Dit fenomeen treedt trouwens ook op bij artritis patiënten.

De behandeling van reumatische artritis is vooral in de begin fase erg belangrijk. Er is dan nog weinig schade in het gewricht ontstaan. Wacht daarom niet te lang met het raadplegen van een specialist. Reumatische artritis kan met een eenvoudige bloedtest worden vastgesteld.

De oorzaak van reumatische artritis

Reumahanden

De precieze oorzaak van reumatische artritis is nog niet bekend, maar men denkt dat de ziekte genetisch bepaald is en o.a. wordt veroorzaakt door virale en bacteriële infecties, vrije radicaalschade, voedsel allergieën en darmlekkage (zie artikel over Candida infectie).

De kern van de ziekte ligt waarschijnlijk in het immuunsysteem dat het weefsel van het gewricht aanvalt. De leukocyten die door de auto-immuun response door de B-cellen worden gemaakt zorgen ondermeer voor een verhoogde productie van leukotrienes en prostaglandines. Beide stoffen verergeren het ontstekingsproces.

De leukocyten produceren ook cytokines, dit zijn proteïnes die berichten tussen cellen kunnen vervoeren. TNF-a en IL-1b zijn de cytokines die, net als bij gewrichtsslijtage (artrose), verantwoordelijk zijn voor de versnelde afbraak van gewrichtskraakbeen.

In hele kleine hoeveelheden zijn cytokines onmisbaar voor onze gezondheid en specifiek het helingsproces van het lichaam. In grote hoeveelheden is deze stof bijzonder schadelijk en veroorzaakt dan o.a. koorts, shock en beschadigt zelfs organen zoals de lever.

Het niveau van TNF-a blijkt met name voor reumatische artritis een belangrijke rol te spelen in het ontstekingsproces en bij de afbraak van kraakbeen. Vele studies hebben reeds aangetoond dat een verhoogd niveau van TNF-a de productie van ontstekingsbevorderende stoffen zoals prostaglandine PGE2 en leukotriene LTB2 vergroot. Een onderzoek dat in 1997 werd uitgevoerd door Feltman geeft aan dat wanneer TNF-a in zijn werking geblokkeerd wordt auto-immuun reacties zoals bij reumatische artritis en de ziekte van Crohn afnemen.

Wetenschappers hebben in het gewrichtsweefsel ook een gemuteerd gen “P53” gevonden. Deze mutatie is niet erfelijk maar schijnt tijdens het ziekteproces te ontstaan. Door de mutatie van het P53 gen ontstaat er een situatie waarbij cellen in het gewricht niet afsterven maar zich blijven delen. Dit is misschien de oorzaak dat er verdikkingen van het gewricht ontstaat bij reumatische artritis.