Reguliere behandeling van menopauze klachten

De “Women’s Health Initiative” studie, werd na 5 jaar gestopt vanwege ernstige bijwerkingen: 29% meer kans op een hartinfarct, 26% meer kans op borstkanker, 41% meer kans op een beroerte en 13% meer kans op een longembolie. Toch kunnen de voordelen van hormoontherapie, voor bepaalde groepen vrouwen, mogelijk opwegen tegen de nadelen. Maar er bestaan ook andere geneesmiddelen die menopauze klachten kunnen verminderen. Deze geneesmiddelen zijn veiliger dan hormoontherapie.

Hormoontherapie voor het verminderen van menopauze klachten

De gezondheidsrisico’s van synthetische hormoontherapie

Het grootste onderzoek op het gebied van hormoontherapie met oestrogeen en progesteron, de “Women’s Health Initiative” studie, waarbij meer dan 16.000 vrouwen betrokken waren, werd op 31 mei 2002 na ruim 5 jaar gestopt vanwege de ernstige bijwerkingen. De gezondheidsnadelen waren groter dan de voordelen¹. En de cijfers logen er niet om: 29% meer kans op een hartinfarct, 26% meer kans op borstkanker, 41% meer kans op een beroerte en 13% meer kans op een longembolie¹.

De afgelopen 10 jaar (2002- 2015) hebben vele wetenschappelijke studies gewezen op de mogelijke ernstige gezondheidsrisico’s die gepaard gaan met hormoontherapie^2-15. Deze veertien wetenschappelijke onderzoeken zijn voornamelijk meta-analyses. Een meta-analyse wordt in de geneeskunde gezien als Evidence Based Medicine en moet aan de hoogste kwaliteitsnormen voldoen. Ook in de huisartsenrichtlijn wordt melding gedaan van deze gezondheidsrisico’s¹⁶. Daarom wordt hormoontherapie in Nederland alleen toegepast in uiterste nood. Alleen als er bij vrouwen sprake is van een ernstig verlies aan levenskwaliteit.

In 2014 werd een onderzoek gepubliceerd dat aangeeft dat voor vrouwen jonger dan 60 jaar of minder dan 10 jaar menopausaal de gezondheidsvoordelen kunnen opwegen tegen de mogelijke gezondheidsrisico’s¹². Dit onderzoek zegt niet dat HRT nu als veilig gezien mag worden. Het betekent alleen dat als er bij deze groep vrouwen sprake is van ernstige klachten en gezondheidsrisico’s, die worden veroorzaakt door de menopauze, overwogen kan worden HRT toe te passen. De uitkomst van dit onderzoek is verwerkt in “Global Consensus Statement on Menopausal Hormone Therapie”¹⁷.

Het wetenschappelijke onderzoek dat voor dit artikel is gebruikt kunt u online opvragen.

Nieuw onderzoek brengt risico’s van hormoontherapie in kaart

In 2013 werd het “Global Consensus Statement on Menopausal Hormone Therapie” gepubliceerd om de gezondheidsrisico’s van hormoontherapie beter in kaart te brengen. Het Consensus Statement schrijft niet dat de gezondheidsrisico’s van hormoontherapie minder zijn dan vroeger werd gedacht maar dat voor een bepaalde groep vrouwen de voordelen mogelijk opwegen tegen de nadelen¹⁷. Het consensus document formuleert de volgende aanbevelingen:

• Het besluit om HRT toe te passen moet door elke vrouw worden genomen op basis van de ernst van de menopauze klachten en de mogelijke risico’s van deze behandeling


• Voor vrouwen jonger dan 60 jaar of minder dan 10 jaar menopausaal wegen de gezondheidsvoordelen op tegen de mogelijke gezondheidsrisico’s¹²


• Een lage dosis HRT is aan te bevelen voor vrouwen die alleen last hebben van vaginale droogheid


• Het toevoegen van progesteron aan HRT verhoogt het risico op borstkanker maar hangt ook af van de duur van het gebruik


• Voor vrouwen met een geschiedenis van borstkanker wordt HRT afgeraden


• Het gebruik van biologisch identieke natuurlijke hormoontherapie wordt afgeraden

Gezondheidsrisico’s van biologisch identieke “natuurlijke” hormoontherapie

Veel vrouwen die de gezondheidsrisico’s van HRT wilden vermijden hebben de afgelopen jaren gekozen voor biologisch identieke hormoonproducten (bio-HRT). Zij gingen er van uit dat bio-HRT vanwege de natuurlijke oorsprong minder gezondheidsrisico’s met zich mee zou brengen. Zij komen echter bedrogen uit.

Bio-HRT wordt gemaakt van plantenextracten. Deze extracten worden vervolgens door middel van een chemisch proces van structuur veranderd zodat ze lijken op de vrouwelijke hormonen. Bio-HRT is dus beslist geen natuurlijk product maar wordt in een fabriek gemaakt^18-21.

Bovendien zijn er vele publicaties beschikbaar die melden dat er voor bio-HRT nog geen goed veiligheidsonderzoek beschikbaar is^22-26. Ook het Global Consensus Statement en het American College of Obstetricians and Gynecologists raden daarom het gebruik van bio-HRT af^17,22. Er is ook een onderzoek dat aangeeft dat zij vermoeden dat het gebruik van bio-HRT de zelfde gezondheidsrisico’s met zich mee brengt als normale HRT²⁶.

Er zijn slechts twee studies die aangeven dat bio-HRT veilig toegepast kan worden^27,28. Dat vind ik te weinig om bio-HRT te adviseren. Ik sluit me daarom aan bij de opvatting van de grote instituten en vind dat bio-HRT nog niet heeft bewezen veiliger te zijn dan gewone HRT en er dus geen reden is om aan bio-HRT de voorkeur te geven^15,20.

Conclusie: HRT is effectief bij de behandeling van menopauze klachten, maar kan mogelijk ernstige bijwerkingen veroorzaken. Voor bepaalde groepen vrouwen, jonger dan 60 jaar en minder dan 10 jaar menopausaal, waarbij er sprake is van een ernstig verlies aan levenskwaliteit door de menopauze, kunnen de voordelen mogelijk opwegen tegen de nadelen.

Andere geneesmiddel bij de behandeling van menopauze klachten

Maar er bestaan ook geneesmiddelen met minder gezondheidsrisico’s die ingezet kunnen worden om menopauze klachten te verminderen. Gabapentine en pregbaline hebben de voorkeur als het gaat om de typische menopauze klachten zoals opvliegers, een antidepressivum kan worden ingezet bij stemmingswisselingen. Er zijn echter ook geheel natuurlijke middelen beschikbaar die vrouwen kunnen helpen tijdens de menopauze. Daar kunt bij fytotherapie meer over lezen. Als deze natuurlijke middelen voldoende blijken te werken hebben ze de voorkeur boven geneesmiddelen.

Gabapentine

Gabapentine²⁹ beïnvloedt de informatieoverdracht via zenuwen in de hersenen. Het wordt ingezet bij epilepsie, posttraumatische dystrofie, voortdurende hik en spierkrampen³⁰. Gabapentine kan ook toegepast worden bij menopauze klachten³¹. Dit geneesmiddel is veel veiliger dan hormoontherapie.

Gabapentine kan worden gebruikt om opvliegers, een van de meest voorkomende menopauzeklachten te helpen verminderen^31-33,36-39. Gabapentine verminderde de frequentie en de ernst van de opvliegers met 20 – 30%²³. 600 – 900 mg gabapentine lijkt een goede dosis voor het behandelen van menopauze klachten^24,27,29. Dit middel kan ook bij sommige vrouwen de kwaliteit van de slaap verbeteren²⁸. Gabapentine is een geneesmiddel. Zo als alle geneesmiddelen kent ook gabapentine bijwerkingen. De bijwerkingen zijn in het algemeen minder dan die bij HRT. Er wordt wel melding gemaakt van een aantal bijwerkingen die van meer ernstiger aard zijn: ontsteking van de lever of alvleesklier en bloedafwijkingen. Bij plotselinge hevige pijn in bovenbuik, geelzucht,onverklaarbare blauwe plekken en infecties moet u een arts waarschuwen. Deze bijwerkingen komen volgens de bijsluiter zelden voor.

Pregabaline

Pregabaline beïnvloedt net als gabapentine de informatieoverdracht via zenuwen in de hersenen. Het wordt ingezet bij zenuwpijn, epilepsie angstgevoelens en gespannenheid. Maar het kan ook gebruikt worden om menopauze klachten te verminderen⁴⁰. Ook pregbaline heeft bijwerkingen maar die zijn niet zo ernstig dan HRT.

Antidepressiva

Momenteel wordt er ook onderzoek gedaan naar het gebruik van SSRIs en SNRIs antidepressiva bij de behandeling van menopauze klachten. Deze geneesmiddelen blijken ook effectief bij de behandeling van menopauze klachten^41,42. Ook een antidepressivum kent bijwerkeningen. Citalopram heeft met name bijwerkingen aan het begin van de behandeling. Deze bijwerkingen gaan na verloop van tijd over. Toch zijn ook deze bijwerkingen minder dan die van HRT.

Als de klachten voornamelijk uit stemmingswisselingen bestaan heeft het gebruik van een SSRI, vanwege minder bijwerkingen, de voorkeur boven een HRT behandeling.

Wetenschappelijk onderzoek over menopauze klachten

Alle beweringen in dit artikel worden met wetenschappelijk onderzoek onderbouwd. De kleine cijfertjes op deze pagina geven aan welk onderzoek gebruikt werd. U kunt dit onderzoek online nalezen op de pagina wetenschappelijk onderzoek.